Enige maanden geleden schreef ik een aantal blogs over de mogelijkheden van blockchain en slimme contracten, en over de noodzaak voor juristen om te gaan leren hoe ze die contracten moeten schrijven.
Ik gaf enkele voorbeelden waaruit sommige lezers de indruk kregen dat juristen, rechters en deurwaarders op korte termijn hun werk zullen gaan verliezen aan allerlei slimme contracten die zichzelf met behulp van blockchaintechnologie zullen gaan handhaven. Of dat beeld positief danwel negatief is laat ik over aan de lezer, maar dat beeld is wat mij betreft onjuist.
Slimme contracten
Slimme contracten zijn naar mijn mening vooral bruikbaar als een aanvulling op traditionele contracten. Dat schrijven en uitleggen van contracten blijft voor een groot deel werk voor juristen. Juist tijdens contractonderhandelingen kunnen partijen er baat bij hebben dat bepalingen in een overeenkomst ambigue worden opgeschreven, of dat er enorm subjectieve teksten in staan als “in alle redelijkheid zullen partijen zich inspannen”, waarbij de vraag blijft wie zal bepalen of iets redelijk is, en op welke wijze je de (hoge of lage?) inspanning van een partij zou kunnen meten, en welk gevolg je aan zo’n meting zou moeten verbinden. De rechter zal dus nog geruime tijd nodig blijven om “afhankelijk van de omstandigheden van het geval” te beslissen welke uitleg de doorslag krijgt.
Bovendien blijkt vaak dat juridische geschillen zich nu juist voor doen over vraagstukken waar beide partijen niet van tevoren aan hebben gedacht, en waar in een slim contract dus ook niet een bepaling over is opgenomen. Waar het echter wel interessant gaat worden dat is dat er in veel traditionele contracten een of meerdere bepalingen zijn opgenomen die je juist wel heel specifiek en ondubbelzinnig kunt opstellen, en waarbij het van belang kan zijn dat je achteraf kunt bewijzen dat een in die bepaling overeengekomen handeling daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Ik heb hieronder het voorbeeld uitgewerkt van de registratie en verkoop van een domeinnaam met behulp van de Ethereum Blockchain.
Voorbeeld van een slim contract
In het onderstaande voorbeeld is bovenin het (fictieve) slimme contract opgenomen wie de beoogde koper en verkoper zijn, en het gegeven dat de beoogde transactie dient plaats te vinden voor 1 april 2017. De echte namen van beide partijen worden dus niet in op de openbare blockchain van Ethereum gebruikt, maar wel gebruiken we de adressen (dit zijn de lange reeksen met cijfers en letters) waarmee beide partijen handelingen en betalingen kunnen verrichten op de Ethereum Blockchain.
Vervolgens staat in het contract opgenomen dat indien er uiterlijk op 1 april 2017 een betaling is geregistreerd van het vastgelegde minimumbedrag (in dit geval 1000 Ether), er automatisch zal worden vastgelegd dat de domeinnaam is overgedragen naar de koper. Op datzelfde moment geeft het contract de betaling vrij en maakt het bedrag over aan de verkoper. Tot slot is in het contract nog opgenomen wat er met het betaalde bedrag dient te gebeuren indien betaling te laat of te laag is. In dit geval zal het bedrag dan automatisch teruggaan naar de beoogde koper.
Je kunt vervolgens in een traditioneel contract over de overdracht van een domeinnaam vastleggen dat de leverings- en betalingsverplichtingen uit het contract (tevens) zijn opgenomen in een slim contract, waarbij het bewijs voor de nakoming van de leverings- en betalingsverplichtingen geleverd gaat worden door een registratie op een blockchain. De overige bepalingen uit het traditionele contract (bijvoorbeeld inzake aansprakelijkheid, of overmacht) neem je dus niet op in het slimme contract, en die interacteren daarom ook niet met een blockchain.
Deze hybride situatie vereist evenwel een goede samenwerking tussen juristen en programmeurs. Bovendien vereist het goede en stabiele software waarmee slimme contracten niet alleen eenvoudig en controleerbaar, maar tevens in samenhang met traditionele contracten geschreven kunnen worden. Het ligt in de lijn der verwachting dat dit voor 2020 het geval zal kunnen zijn.
